آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چطور می‌توانید از مهارت‌های برنامه‌نویسی خود برای کسب درآمد از طریق پروژه‌های شخصی استفاده کنید؟ دنیای برنامه‌نویسی پر از فرصت‌های هیجان‌انگیز است و راه‌های مختلفی برای تبدیل ایده‌هایتان به پول وجود دارد. در این مقاله، آموزش کامل را برای کمک به شما در این مسیر ارائه می‌دهیم:

• ✅

  انتخاب یک ایده سودآور:

  ایده‌ای را انتخاب کنید که هم به آن علاقه دارید و هم پتانسیل کسب درآمد داشته باشد. به رقبای خود نگاه کنید و ببینید چه چیزی ارائه می‌دهند و چطور می‌توانید بهتر عمل کنید.
• ✅

  تمرکز بر کیفیت:

  یک محصول با کیفیت بالا ارائه دهید که کار کند و نیازهای کاربران را برآورده کند. کیفیت، کلید حفظ مشتریان و جذب مشتریان جدید است.



• ✅

  بازاریابی فعال:

  پروژه خود را به طور فعال بازاریابی کنید. از شبکه‌های اجتماعی، وبلاگ‌نویسی، و سایر کانال‌های بازاریابی برای معرفی محصول خود به مخاطبان هدف استفاده کنید.



• ✅

  تهیه محتوای ارزشمند:

  محتوای ارزشمند و مرتبط با پروژه خود تولید کنید تا مخاطبان را جذب و درگیر کنید. این می‌تواند شامل مقالات آموزشی، راهنماها، ویدیوها و غیره باشد.
• ✅

  ارائه پشتیبانی عالی:

  به سوالات و مشکلات کاربران به سرعت و با دقت پاسخ دهید. پشتیبانی عالی می‌تواند به وفاداری مشتریان و تبلیغات دهان به دهان مثبت منجر شود.
• ✅

  تعیین قیمت مناسب:

  قیمت مناسبی برای محصول یا خدمات خود تعیین کنید که هم رقابتی باشد و هم سودآوری را تضمین کند.
• ✅

  بهره‌گیری از مدل‌های درآمدی مختلف:

  روش‌های مختلفی برای کسب درآمد از پروژه‌های شخصی وجود دارد، از جمله فروش مستقیم، اشتراک، تبلیغات، و غیره. مدلی را انتخاب کنید که برای شما و پروژه شما مناسب باشد.
• ✅

  شبکه‌سازی با سایر برنامه‌نویسان:

  با سایر برنامه‌نویسان ارتباط برقرار کنید و از تجربیات آنها یاد بگیرید. این کار می‌تواند به شما در یافتن فرصت‌های جدید و حل مشکلات کمک کند.
• ✅

  شرکت در رویدادهای برنامه‌نویسی:

  در رویدادهای برنامه‌نویسی شرکت کنید تا با افراد جدید آشنا شوید، از آخرین ترندهای صنعت مطلع شوید و ایده‌های جدیدی برای پروژه‌های خود پیدا کنید.
• ✅

  صبور باشید و پشتکار داشته باشید:

  کسب درآمد از پروژه‌های شخصی زمان و تلاش می‌برد. صبور باشید، پشتکار داشته باشید و از شکست‌ها درس بگیرید.
• ✅

  به یادگیری ادامه دهید:

  دنیای برنامه‌نویسی به طور مداوم در حال تغییر است. به یادگیری تکنولوژی‌های جدید و بهبود مهارت‌های خود ادامه دهید تا بتوانید پروژه‌های موفق‌تری بسازید.

علاوه بر نکات بالا، در نظر گرفتن این موارد تکمیلی نیز می‌تواند در موفقیت شما موثر باشد:

• ✅

  ثبت دامنه مناسب:

  یک دامنه جذاب و مرتبط با پروژه خود ثبت کنید.
• ✅

  بهره‌گیری از ابزارهای مدیریت پروژه:

  از ابزارهایی مانند Trello یا Asana برای مدیریت وظایف و پیگیری پیشرفت پروژه خود استفاده کنید.
• ✅

  ایجاد یک وب‌سایت حرفه‌ای:

  یک وب‌سایت حرفه‌ای برای پروژه خود ایجاد کنید تا بتوانید آن را به طور موثرتری معرفی کنید.
• ✅

  تست کردن کامل پروژه:

  قبل از عرضه پروژه به طور کامل آن را تست کنید تا از عملکرد صحیح آن مطمئن شوید.
• ✅

  بهره‌گیری از ابزارهای تجزیه و تحلیل:

  از ابزارهایی مانند گوگل آنالیتیکس برای تجزیه و تحلیل عملکرد پروژه خود استفاده کنید.
• ✅

  ایجاد یک برنامه بازاریابی:

  یک برنامه بازاریابی جامع برای پروژه خود ایجاد کنید.
• ✅

  برقراری ارتباط با اینفلوئنسرها:

  با اینفلوئنسرهای مرتبط با حوزه پروژه خود ارتباط برقرار کنید تا پروژه شما را تبلیغ کنند.
• ✅

  شرکت در انجمن‌های آنلاین:

  در انجمن‌های آنلاین مرتبط با حوزه پروژه خود شرکت کنید و با سایر افراد تعامل داشته باشید.
• ✅

  ارائه تخفیف و پیشنهادات ویژه:

  تخفیف و پیشنهادات ویژه برای جذب مشتریان جدید ارائه دهید.
• ✅

  ایجاد یک لیست ایمیل:

  یک لیست ایمیل ایجاد کنید تا بتوانید با مشتریان خود در ارتباط باشید.
• ✅

  ارسال خبرنامه منظم:

  یک خبرنامه منظم برای اطلاع رسانی به مشتریان از آخرین اخبار و به روز رسانی‌های پروژه خود ارسال کنید.
• ✅

  برگزاری مسابقات و جوایز:

  مسابقات و جوایزی برای جذب مشتریان و افزایش تعامل برگزار کنید.
• ✅

  به روز رسانی مداوم پروژه:

  به طور مداوم پروژه خود را با ویژگی‌های جدید و بهبودهای عملکردی به روز رسانی کنید.

با به کارگیری این نکات، می‌توانید شانس خود را برای کسب درآمد از پروژه‌های شخصی برنامه‌نویسی به طور چشمگیری افزایش دهید.

شروع کنید و از مسیر لذت ببرید!

راهنمای کسب درآمد از پروژه‌های برنامه‌نویسی شخصی

1. یافتن یک ایده پولساز

اولین و مهم‌ترین قدم، پیدا کردن ایده‌ای است که نیاز واقعی را برطرف کند و بازار هدف مشخصی داشته باشد.به مشکلات روزمره فکر کنید، یا به دنبال راه‌حل‌های بهتر برای کارهای موجود باشید.تحقیق کنید که آیا ایده‌ی شما مشتری دارد یا خیر.به این فکر کنید که چه چیزی شما را به عنوان یک برنامه‌نویس متمایز می‌کند.از تخصص خود برای حل مشکلاتی که دیگران به آن توجه نکرده‌اند استفاده کنید.ابزارهای تحلیل بازار و بررسی ترندها می‌توانند به شما در یافتن ایده‌های سودآور کمک کنند.از صحبت با دوستان، خانواده و متخصصان در زمینه‌های مختلف نترسید.

نظرات آنها می‌تواند دیدگاه‌های ارزشمندی ارائه دهد.

برنامه‌های نمونه اولیه (MVP) را در نظر بگیرید تا بتوانید به سرعت ایده خود را آزمایش کنید و بازخورد جمع آوری کنید.سعی کنید ایده‌ای داشته باشید که علاوه بر حل یک مشکل، تجربه کاربری خوبی را نیز ارائه دهد.به ایده‌های بلندمدت فکر کنید که می‌توانند به مرور زمان توسعه پیدا کنند و ارزش بیشتری ایجاد کنند.

2. انتخاب یک زبان برنامه‌نویسی مناسب

زبانی را انتخاب کنید که با آن راحت هستید و برای پروژه‌تان مناسب است.به اکوسیستم، کتابخانه‌ها و فریم‌ورک‌های موجود نیز توجه کنید.در ضمن، محبوبیت زبان در بازار کار را نیز در نظر بگیرید.انتخاب زبان برنامه‌نویسی باید بر اساس نیازمندی‌های پروژه و مهارت‌های شما باشد.اگر در یک زبان خاص متخصص هستید، شروع با آن می‌تواند سریع‌تر و کارآمدتر باشد.یادگیری یک زبان جدید می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای شما ایجاد کند، اما برای پروژه‌های فوری، بهتر است از زبان‌های آشنا استفاده کنید.

انجمن‌های آنلاین و مستندات جامع برای زبان انتخابی‌تان می‌توانند در طول توسعه پروژه بسیار مفید باشند.

مقیاس‌پذیری و امنیت زبان برنامه‌نویسی را در نظر بگیرید، مخصوصا اگر قصد دارید پروژه‌تان را در آینده گسترش دهید.به قابلیت‌های cross-platform زبان برنامه‌نویسی فکر کنید اگر قصد دارید پروژه خود را بر روی پلتفرم‌های مختلف عرضه کنید.

3. تمرکز بر کیفیت کد

کد تمیز، خوانا و قابل نگهداری بنویسید. از نام‌گذاری‌های واضح، کامنت‌گذاری مناسب و رعایت استانداردهای کدنویسی استفاده کنید. این کار باعث می‌شود نگهداری و توسعه پروژه در آینده آسان‌تر شود. بهره‌گیری از ابزارهای تحلیل کد (Code Analysis) می‌تواند به شما در شناسایی و رفع مشکلات احتمالی کمک کند. همیشه سعی کنید کد خود را به صورت منظم و سازمان‌دهی شده بنویسید. این کار باعث می‌شود که پیدا کردن و اصلاح خطاها آسان‌تر شود. بهره‌گیری از الگوهای طراحی (Design Patterns) می‌تواند به شما در نوشتن کد قابل نگهداری و مقیاس‌پذیر کمک کند. از بازبینی کد (Code Review) توسط سایر توسعه‌دهندگان استفاده کنید تا از کیفیت کد خود مطمئن شوید. به بهینه‌سازی کد خود برای عملکرد بهتر و مصرف کمتر منابع توجه کنید.

4. ایجاد یک پورتفولیو قوی

نمونه‌هایی از کارهایتان را در یک پورتفولیو آنلاین (مانند GitHub یا وبسایت شخصی) به نمایش بگذارید. این کار به کارفرمایان یا مشتریان بالقوه کمک می‌کند تا مهارت‌های شما را ارزیابی کنند. پورتفولیو خود را به طور مرتب به‌روزرسانی کنید و پروژه‌های جدید را به آن اضافه کنید. در وبسایت شخصی خود، اطلاعات تماس و رزومه خود را قرار دهید تا کارفرمایان بتوانند به راحتی با شما تماس بگیرند. از طراحی زیبا و کاربرپسند برای پورتفولیو خود استفاده کنید تا تأثیر مثبتی بر روی بازدیدکنندگان بگذارید. لینک پورتفولیو خود را در شبکه‌های اجتماعی و پروفایل‌های حرفه‌ای خود به اشتراک بگذارید.

5. شرکت در مسابقات برنامه‌نویسی و هکاتون‌ها

همکاری با سایر توسعه‌دهندگان در این رویدادها می‌تواند مهارت‌های کار تیمی شما را تقویت کند. حتی اگر برنده نشوید، شرکت در این رویدادها می‌تواند تجربه ارزشمندی برای شما باشد. از فرصت شبکه‌سازی با سایر شرکت‌کنندگان و برگزارکنندگان استفاده کنید. پروژه‌هایی که در این رویدادها انجام می‌دهید را در پورتفولیو خود قرار دهید. با آمادگی کامل در این رویدادها شرکت کنید و سعی کنید بهترین عملکرد خود را ارائه دهید.

6. ارائه خدمات فریلنسری

در وبسایت‌های فریلنسری (مانند Upwork یا Freelancer) ثبت‌نام کنید و پروژه‌هایی را که با مهارت‌هایتان همخوانی دارند پیشنهاد دهید.ارائه قیمت رقابتی و انجام کار با کیفیت می‌تواند به شما در جذب مشتری کمک کند.ساخت پروفایل حرفه‌ای و جذاب در وبسایت‌های فریلنسری بسیار مهم است.از یک عکس حرفه‌ای استفاده کنید و مهارت‌ها و تجربیات خود را به طور کامل شرح دهید.ارائه نمونه کارها و نظرات مثبت مشتریان قبلی می‌تواند اعتماد مشتریان جدید را جلب کند.ارتباط موثر با مشتریان و پاسخگویی سریع به سوالات آنها بسیار مهم است.

همیشه سعی کنید پروژه را در زمان مقرر و با کیفیت بالا تحویل دهید.

از مشتریان خود بخواهید که پس از اتمام پروژه، نظر خود را در مورد کار شما ثبت کنند.با گذشت زمان و کسب تجربه بیشتر، می‌توانید قیمت‌های خود را افزایش دهید.

7. ساخت و فروش قالب‌ها و افزونه‌ها

اگر در طراحی وب یا توسعه وردپرس مهارت دارید، می‌توانید قالب‌ها و افزونه‌های سفارشی ایجاد کنید و آنها را در مارکت‌پلیس‌های آنلاین (مانند ThemeForest یا CodeCanyon) به فروش برسانید.تحقیق کنید که چه قالب‌ها و افزونه‌هایی در حال حاضر محبوب هستند و چه نیازهایی برآورده نشده‌اند.قالب‌ها و افزونه‌های خود را با کیفیت بالا و با طراحی جذاب ایجاد کنید.مستندات کاملی برای قالب‌ها و افزونه‌های خود ارائه دهید تا کاربران بتوانند به راحتی از آنها استفاده کنند.پشتیبانی فنی مناسبی به کاربران ارائه دهید تا در صورت بروز مشکل، بتوانند به شما مراجعه کنند.

قالب‌ها و افزونه‌های خود را به طور مرتب به‌روزرسانی کنید تا با آخرین نسخه‌های پلتفرم سازگار باشند و مشکلات امنیتی آنها برطرف شود.

از استراتژی‌های بازاریابی مناسب برای تبلیغ قالب‌ها و افزونه‌های خود استفاده کنید.

8. ایجاد دوره‌های آموزشی آنلاین

دانش خود را در قالب دوره‌های آموزشی آنلاین (مانند Udemy یا Coursera) به اشتراک بگذارید و از فروش آنها درآمد کسب کنید. دوره‌های با کیفیت و جذاب می‌توانند مخاطبان زیادی را جذب کنند. انتخاب موضوع مناسب برای دوره آموزشی بسیار مهم است. به دنبال موضوعاتی باشید که تقاضای زیادی دارند و رقابت در آنها کم است. مطالب دوره آموزشی خود را به صورت واضح و سازمان‌دهی شده ارائه دهید. از ویدیوهای با کیفیت و صداگذاری مناسب برای آموزش استفاده کنید. تمرین‌ها و پروژه‌های عملی را در دوره آموزشی خود بگنجانید تا دانشجوها بتوانند مهارت‌های خود را تقویت کنند. پشتیبانی فنی مناسبی به دانشجویان ارائه دهید تا در صورت بروز مشکل، بتوانند به شما مراجعه کنند. از استراتژی‌های بازاریابی مناسب برای تبلیغ دوره آموزشی خود استفاده کنید.

9. توسعه اپلیکیشن‌های موبایل

اگر به توسعه اپلیکیشن‌های موبایل علاقه دارید، می‌توانید اپلیکیشن‌های کاربردی و جذاب ایجاد کنید و آنها را در اپ استورها (مانند گوگل Play Store یا App Store) به فروش برسانید یا از طریق تبلیغات درون‌برنامه‌ای کسب درآمد کنید. تحقیق کنید که چه نوع اپلیکیشن‌هایی در حال حاضر محبوب هستند و چه نیازهایی برآورده نشده‌اند. اپلیکیشن‌های خود را با طراحی زیبا و کاربرپسند ایجاد کنید. اپلیکیشن‌های خود را به طور مرتب به‌روزرسانی کنید تا با آخرین نسخه‌های سیستم عامل سازگار باشند و مشکلات امنیتی آنها برطرف شود. از استراتژی‌های بازاریابی مناسب برای تبلیغ اپلیکیشن‌های خود استفاده کنید. به بازخوردهای کاربران توجه کنید و اپلیکیشن‌های خود را بر اساس آنها بهتر کنید. از روش‌های مختلف کسب درآمد از اپلیکیشن (مانند فروش اپلیکیشن، تبلیغات درون‌برنامه‌ای، خرید درون‌برنامه‌ای) استفاده کنید.

10. نوشتن کتاب‌های الکترونیکی و مقالات تخصصی

انتخاب موضوع مناسب برای کتاب یا مقاله بسیار مهم است. به دنبال موضوعاتی باشید که مورد علاقه شما هستند و تخصص کافی در آنها دارید. مطالب خود را به صورت واضح و دقیق ارائه دهید. از تصاویر و نمودارها برای جذاب‌تر کردن مطالب خود استفاده کنید. کتاب یا مقاله خود را به طور مرتب بازبینی کنید و از صحت اطلاعات آن مطمئن شوید. از استراتژی‌های بازاریابی مناسب برای تبلیغ کتاب یا مقاله خود استفاده کنید. در شبکه‌های اجتماعی و انجمن‌های تخصصی، کتاب یا مقاله خود را معرفی کنید.

11. توسعه بازی‌های کامپیوتری

اگر به توسعه بازی‌های کامپیوتری علاقه دارید، می‌توانید بازی‌های ساده و جذاب ایجاد کنید و آنها را در پلتفرم‌های مختلف (مانند Steam یا itch.io) به فروش برسانید یا از طریق تبلیغات درون‌بازی کسب درآمد کنید. انتخاب ژانر مناسب برای بازی بسیار مهم است. به دنبال ژانرهایی باشید که مورد علاقه شما هستند و مهارت‌های لازم برای توسعه آنها را دارید. بازی‌های خود را با گرافیک جذاب و گیم‌پلی سرگرم‌کننده ایجاد کنید. بازی‌های خود را به طور مرتب به‌روزرسانی کنید و مشکلات آنها را برطرف کنید. از استراتژی‌های بازاریابی مناسب برای تبلیغ بازی‌های خود استفاده کنید. به بازخوردهای بازیکنان توجه کنید و بازی‌های خود را بر اساس آنها بهتر کنید. از روش‌های مختلف کسب درآمد از بازی (مانند فروش بازی، تبلیغات درون‌بازی، خرید درون‌بازی) استفاده کنید.

12. ارائه مشاوره برنامه‌نویسی

اگر تجربه و تخصص کافی در زمینه برنامه‌نویسی دارید، می‌توانید به عنوان مشاور به شرکت‌ها و افراد دیگر کمک کنید و از این طریق درآمد کسب کنید.این کار می‌تواند شامل ارائه راهنمایی در مورد انتخاب تکنولوژی، طراحی سیستم، رفع اشکالات کد و غیره باشد.شبکه‌سازی با سایر متخصصان و شرکت‌ها می‌تواند به شما در پیدا کردن مشتریان جدید کمک کند.نمونه کارهایتان و تجربیات خود را به نمایش بگذارید تا اعتماد مشتریان را جلب کنید.ارائه قیمت مناسب و خدمات با کیفیت می‌تواند به شما در جذب مشتریان بیشتر کمک کند.

همیشه سعی کنید دانش خود را به‌روز نگه دارید و از آخرین تکنولوژی‌ها و روش‌های برنامه‌نویسی مطلع باشید.

ارتباط موثر با مشتریان و پاسخگویی سریع به سوالات آنها بسیار مهم است.از مشتریان خود بخواهید که پس از اتمام مشاوره، نظر خود را در مورد کار شما ثبت کنند.

13. خودکارسازی کارهای تکراری

برنامه‌هایی بنویسید که کارهای تکراری و زمان‌بر را به صورت خودکار انجام دهند. این برنامه‌ها می‌توانند برای افراد، شرکت‌ها یا حتی خودتان مفید باشند و از طریق فروش آنها یا ارائه خدمات مبتنی بر آنها درآمد کسب کنید. به دنبال کارهایی باشید که افراد زیادی با آنها مشکل دارند و وقت زیادی از آنها می‌گیرند. برنامه‌های خود را به گونه‌ای طراحی کنید که بهره‌گیری از آنها آسان و کاربرپسند باشد. برنامه‌های خود را به طور مرتب به‌روزرسانی کنید و مشکلات آنها را برطرف کنید. از استراتژی‌های بازاریابی مناسب برای تبلیغ برنامه‌های خود استفاده کنید. به بازخوردهای کاربران توجه کنید و برنامه‌های خود را بر اساس آنها بهتر کنید. از روش‌های مختلف کسب درآمد از برنامه‌ها (مانند فروش برنامه، اشتراک، تبلیغات) استفاده کنید.

14. مشارکت در پروژه‌های متن‌باز

با مشارکت در پروژه‌های متن‌باز، می‌توانید مهارت‌های خود را تقویت کنید، با توسعه‌دهندگان دیگر شبکه‌سازی کنید و به شهرت خود در جامعه برنامه‌نویسی بیفزایید. در ضمن، ممکن است از طریق کمک‌های مالی یا استخدام در شرکت‌های مرتبط با این پروژه‌ها درآمد کسب کنید. به دنبال پروژه‌هایی باشید که به آنها علاقه دارید و می‌توانید در آنها مشارکت موثری داشته باشید. با قوانین و استانداردهای پروژه آشنا شوید و آنها را رعایت کنید. به طور فعال در بحث‌ها و تصمیم‌گیری‌ها شرکت کنید. کد خود را با دقت و کیفیت بالا بنویسید. از بازبینی کد توسط سایر توسعه‌دهندگان استقبال کنید. همیشه سعی کنید به جامعه متن‌باز کمک کنید و دانش خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.

15. ایجاد یک استارت‌آپ

اگر ایده‌ای دارید که فکر می‌کنید می‌تواند یک کسب‌وکار موفق باشد، می‌توانید یک استارت‌آپ راه‌اندازی کنید. این کار نیاز به تلاش، پشتکار و سرمایه‌گذاری دارد، اما در صورت موفقیت می‌تواند به شما ثروت و شهرت زیادی برساند. یک تیم قوی و متعهد تشکیل دهید. یک طرح کسب‌وکار جامع و دقیق تهیه کنید. سرمایه لازم برای راه‌اندازی و توسعه استارت‌آپ خود را جذب کنید. به طور مداوم بازار و رقبا را بررسی کنید. به بازخوردهای مشتریان توجه کنید و محصولات و خدمات خود را بر اساس آنها بهتر کنید. از شکست نترسید و همیشه به دنبال فرصت‌های جدید باشید.

نکات تکمیلی

1. مستمر باشید:

کسب درآمد از پروژه‌های برنامه‌نویسی شخصی نیازمند زمان و تلاش است. ناامید نشوید و به کار خود ادامه دهید.

2. بازاریابی کنید:

پروژه‌های خود را به دیگران معرفی کنید و از روش‌های مختلف بازاریابی برای جذب مشتری استفاده کنید.

3. قیمت‌گذاری مناسب داشته باشید:

قیمت‌های خود را بر اساس ارزش پروژه‌هایتان و وضعیت بازار تعیین کنید.

4. با مشتریان خود ارتباط خوبی داشته باشید:

به سوالات و درخواست‌های آنها به سرعت پاسخ دهید و سعی کنید رضایت آنها را جلب کنید.

5. از بازخوردها استفاده کنید:

از نظرات و پیشنهادات مشتریان خود برای بهبود پروژه‌هایتان استفاده کنید.

6. مهارت‌های خود را به‌روز نگه دارید:

دنیای برنامه‌نویسی دائما در حال تغییر است. سعی کنید همیشه از آخرین تکنولوژی‌ها و ابزارها مطلع باشید.

7. صبر داشته باشید:

کسب درآمد از پروژه‌های برنامه‌نویسی شخصی زمان‌بر است. صبور باشید و به تلاش خود ادامه دهید.

8. از اشتباهات خود درس بگیرید:

همه اشتباه می‌کنند. از اشتباهات خود درس بگیرید و سعی کنید آنها را تکرار نکنید.

9. به سلامتی خود توجه کنید:

برنامه‌نویسی می‌تواند یک کار پرفشار باشد. به سلامتی خود توجه کنید و وقت کافی برای استراحت و تفریح اختصاص دهید.

10. از دیگران کمک بگیرید:

از دوستان، همکاران و متخصصان دیگر در زمینه برنامه‌نویسی کمک بگیرید.

11. به اخلاق حرفه‌ای پایبند باشید:

از کپی‌برداری و دزدی ادبی خودداری کنید و به حقوق دیگران احترام بگذارید.

12. به دنبال یادگیری مداوم باشید:

هر روز چیز جدیدی یاد بگیرید و دانش خود را گسترش دهید.

13. هدفمند باشید:

برای خود اهداف مشخصی تعیین کنید و برای رسیدن به آنها برنامه‌ریزی کنید.

14. انعطاف‌پذیر باشید:

در برابر تغییرات و چالش‌ها انعطاف‌پذیر باشید و خود را با شرایط جدید سازگار کنید.